Um Traðagarð í Sandoy

Í Sandoynni hevur verið ein slekt, ið hevur verið knýtt til Traðagarð, hvar maður undan manni hevur havt navnið Jógvan Mortansson og Mortan Jógvansson. Um hesa slekt var spáað, at hon skuldi doyggja út, tá ið Oldenborgararnir í Danmark doyðu út, og menn halda, at slektin í Føroyum gongur líka langt aftur í tíðina, sum Oldenborgararnir í Danmark.
Slektin var evnagóð á mangan hátt - eisini til vøkstur. Eystantil í Traðahaganum er ein skúti, hvar seyðamenn viðhvørt plaga at taka skjól undir í ringum ælaveðri, og sigst tað um ein mann úr hesi ætt, at tá hann krokaði undir hesi skúti, bar høvdið á honum við í erva. Tann hæddin fer at vera hálvafjórðu alin.
Sum spáað var, so bar eisini í lag. Tann seinasti bóndin í Trøðum av hesi slekt, Jógvan Mortansson, doyði í 1859, og tann seinasti Oldenborgari, Fríðrikur tann 7., doyði í 1863. Báðir vóru fleiri ferðir giftir, báðir doyðu barnleysir.
Um hvussu slektin kom til Traðagarð er gomul søgn í Føroyum, sum her skal takast upp eftir dr. J. Jakobsen:
Tingmenninir høvdu verið í Suðuroy, og vóru á veg heim aftur við bát. Teir vóru stutt komnir, so kom mjørki á, og teir viltust burtur av allari leið. Tá lovaði fútin, at  sendi Gud hann aftur til lands, tað fyrsta menniskja, ið hann sá, skuldi fáa Traðagarð. (Traðagarður í Sandoy var tá leysur, tí bóndin og konan vóru deyð sonarleys). So tók at lýsa í mjørkan, landið sást, og teir kendu nú, at teir vóru uttanfyri Sandsbygd.
Tað fyrsta fútin stígur fótum á land, kemur Meggjan, eisini rópt Illa Magga, gangandi út eftir fjørubøkkum. Hon var eitt rætt ódugnadýr, men har gjørdis einki við: fútin vildi ikki bróta orð og eiti sítt. Konufólk festi nú ikki garð, so eftir var hjá fútanum at hugsa um at fáa henni ein dúgligan mann.
Heimafturkomin sendir fútin Jógvani á Velbastað boð at koma til Havnar dagsstevndan dag. Jógvan kemur - óveðursdagur er - og fútin ber nú giftuna upp á mál við hann, men Jógvan sigur nei: hann hevur ikki hug á Meggjuni. Fútin boønar hann at koma aftur til sín ímorgin, og Jógvan jánkar um. Men um náttina ger hann ikki vandari enn, at hann rýmir úr Havnini. Hann kemur til Sandáar - hon rann stór og stríð, tí áarføri hevði verið - og skal leypa tvørtur um; men lopið mislukkaðist: Jógvan datt í ánna; men streymurin førdi hann omaneftir og skeyt hann aftur at áarbakkanum Havnarmegin. Komin upp úr aftur helt hann hetta vera ein varning frá Gudi, vendi aftur til Havnar, fór til fútan og segði, at hann skuldi taka gentuna. So giftust bæði, og hann iðraði seg ikki um tað eftirsíðani, tí hann fekk rætt fólk og dugnaliga matmóður burtur úr Meggjuni. Av teimum er komið tiltikið ættarslag í Trøðum.
 
Kelda: P. C. Johannesen í Varðanum nr. 3